(علی عجمی)

پیكره ای را كه می نگرید ,نشان گر بخشی از یك میز گرد است كه در سالهای پایانی دهه هفتاد برگزار شده و گروهی شامل دكتر پرویز ورجاوند ،دكتر حمید ابریشمی و دكتر جواد هیئت و چند شخصیت دیگر در آن كرد امده اند تا پیرامون ایران و اقوام به مناظره بپردازند و ماحصل این میز گرد در شماره های 8 و 9 فصل نامه مطالعات ملی درج شده كه اصل گفتار مربوط به دكتر جواد هیئت را درج كرده ام.

بخش مربوط به دیدگاه های دكتر جواد هیئت را از آن روی آورده ام تا نشان دهم،تفاوت این پژوهشگر اذربایجانی با جریان بی ریشه و نژاد گرای پانتركی از زمین تا آسمان است.به راستی كه باید گفت از بررسی معدل ارای دكتر هیئت به هیچ روی آبی برای جریان بیگانه گرا و بی دانش پانتركی گرم نمی شود.سال گذشته در سفری كه به باكو داشتم دیداری با جناب اقای دكتر هیئت داشتم و در حد بضاعت خودم نقد هایی بر پاره از آرا و دیدگاه های ایشان...بایستی اذعان كنم كه با ادب تمام پذیرای نقد هایم شدند و اگر چه نه ایشان و نه من مجاب نشدیم ،اما دكتر هیئت نشان دادند كه از جنس و تبار دیگری هستند و همواره روش برخورد و زاویه دیدگاهی ایشان بكلی از بیگانه گرایان بی دانش جریان نژاد گرای پانتركی متفاوت است.ایشان آشكارا بیان كردند كه اینك جریان پانتركیسم همگام با جریانی كه تنها مدعی است زبان فارسی و بس همچون دو تیغه قیچی همگام عمل می كنند تا هویت فرهنگی-بومی ما آذربایجانی ها را مخدوش سازند . ایشان گلایه ها از جریانهای مدعی اذربایجان دوستی داشتند كه به زعم ایشان بیشترین اسیب را متوجه منافع اذربایجان و زبان تركی اذربایجانی می كنند.نیك می دانیم كه دكتر هیئت از تبار اذربایجانی هایی هستند كه با وجود تحصیلت در استانبول همواره اسلوب ادبی اصیل اذربایجانی نگاری را به شیوایی رعایت می كنند و كیست كه نداند نشریه وارلیق-فارغ از پاره ای ناكاستی ها در بیان رخداد های تاریخی كه غالبا از قلم دكتر هیئت نیست ،همواره در خدمت زبان تركی اذربایجانی بوده و بیش از 30 سال است كه ازادانه در این راه گام بر می دارد.

دكتر جواد هیئت در این میزگرد روشن گر ،سخن خود را با شعری ایراندوستانه این چنین آغاز می كند:

چو ایران نباشد تن من مباد...

او مقوله اقوام ایرانی را از زاویه اشتراكات می نگرد و در گفتمان او بیش از هر چیز تعلق به فرهنگ ایرانی و ایرانیت متجلی و هواید است.می گوید نقاط اشتراك مهم است و وجوه افتراق میان اقوام ایرانی ثانوی است و تاكید دارد كه همه ما از ارس نشین تا بندر عباس ایرانی هستیم و تنها افتراقمان كه ثانوی است همانا فرهنگ محلی و زبان محلی است و نه بیشتر می گوید ما ایرانی هستیم و می خواهیم با هم زندگی كنیم.اینها سخنانی درست و منطقی هستند اما زیبا ترین بخش سخن دكتر هیئت اینجاست كه می كوشد در مقام یك پژوهشگر ارزنده ،تاكید كند این مباحثات به هیچ روی نبایستی واجد تعلقات نژادگرایانه باشد...او از ملت ایران سخن می گوید..از ارس تا بند ر عباس را متعلق به هویتی یگانه می داند و هوشمندانه نظر می دهد...مفاهیم هویت ملی ،تركان ایرانی ،آذری ،همه مفاهیم فرهنگی هستند و رابطه ای با نژاد ندارند...بایستی گفت آفرین بر دكتر جواد هیئت كه این گونه می اندیشد و رابطه خود را با فرهنگ ایرانی و اشتراكات البته با نظر داشتن وجوه افتراقی كه به زعمش عمده نیستند نشان می دهد.

اگر چه به بسیاری از آرا و دید گاه های تاریخی-ادبی دكتر جواد هیئت ،نقد هایی مستند و جدی وارد است اما بایستی اذعان كرد كه منسوب ساختن ایشان به جریان بی هویت ضد ایرانی پانتركیسم جفایی بر ایشان است و به هیچ روی شایسته ارباب خرد و معرفت نیست ..من به احترام این پیر خادم زبان تركی آذربایجانی -با وجود مرزبندی با پاره ای از دیدگاه هایشان -كلاه از سر بر می دارم..اویی كه ایرانیت ایرانی را فارغ از انتساب به هر تبار و زبان محلی نكته عزیمت و اوج دانسته است.اگر چه اطمینان دارم ایشان همواره پذیرای هر نقد و دیدگاهی هستند.