دكتر جواد هیئت؛ ایكی ائلین آغ ساققالی
DR. CEVAT HEYET
Cevad Hey'et 24
Mayıs 1925’te Tebriz'de dünyaya gelmiştir. Babası Mirza Ali Hey'et, devrinin
önemli simalarındandır. O, İran Meşrutiyet inkılâbının öncülerinden olmuş,
başkanlığını yaptığı heyet, Mehmedeli Şah tarafından lağvedilmiştir.
Meşrutiyetin yeniden kazanılmasında müstesna rol oynamıştır. Sonraki zamanlarda
İran adliyesinin kuruluşuna iştirak etmiş, başsavcılık, temyiz mahkemesi
başkanlığı, adalet bakanlığı ve birçok üst düzey devlet görevlerinde
bulunmuştur. Mirza Ali Hey'et Türk dünyası ve Müslüman devletleri arasında
dostluk, birlik, manevi ve medeni ilişkilerin gelişmesinde öncülerden biri
olmuş, bu birlik idealini kendi çocuklarına da telkin etmiştir. Annesi Me'sume
Sultan, Fürug tayfasının lideri, tanınmış din âlimi Hacı Mirza Muhammed'in kızıdır.
Cevad Hey'et'te dilimize ve edebiyatımıza karşı
büyük bir merakın uyanmasında annesi Me'sume Sultan'ın ona çocukluğunda
aktardığı folklorik malzemenin de önemli tesiri olmuştur.
Cevad Hey'et ilkokulu Tebriz'de, orta ve lise tahsilini Tahran'da harp okulunda
tamamlayarak 1941 'de Tahran Üniversitesinde tıp tahsiline başlar. İkinci yılın
sonunda babasının da izniyle Türkiye'ye gelerek İstanbul Üniversitesinde
öğrenimine devam eder. İstanbul'da kaldığı sürece, Türk halklarının tarih ve
edebiyatıyla da yakından ilgilenir. 1946 yılında fakülteden mezun olan Cevad
Hey'et, üç yıl süreyle yine İstanbul Üniversitesi ikinci cerrahî kliniğinde
ihtisas yapar. İhtisasına devam etmek üzere Paris'e giden Cevad Hey'et üç yıl
da orada öğrenimine devam eder. 1952'de uzman cerrah olarak İran'a döner. 1953
yılında işçilere mahsus Hidayet ve Adliye hastahanelerinde cerrahı klinikleri
açar ve başarılı çalışmalara imza atar. 1954 yılında kapalı kalp ameliyatı,
1956'da - İran'da ilk defa olmak üzere - aort kapağı ameliyatı, 1962'de açık
kalp ameliyatı yapar. i 969'da hayvanlar üzerinde ilk kalp nakli ameliyatını
gerçekleştirir. Tıp sahasında gösterdiği bu yüksek başarıları, devlet
tarafından 1. derecede devlet nişanı ile ödüllendirilir.
Cevad Hey'et'in tıp sahasında göstermiş olduğu bu başarılar onun dünyaca
tanınmasınavesile olur. 1964'te Daneşe-pezeşki (Tıp Bilimi) adıyla çıkarmaya
başladığı iki aylık dergi on iki yıl devam eder. Bu önemli tıp dergisi 1976'da
Mehemmed Rıza'nın şahlığının 50. Yıl dönümüyle ilgili yazı yayımlamadığı için
kapatılır. 1957 yılından itibaren tıpla ilgili eserleri yayımlanan Cevad Hey'et
1983 'te Paris Uluslar arası Cerrahlık Akademisinin üyesi seçilir. Yüzden fazla
makalesi dünyanın önemli tıp dergilerinde yayımlanır. İran devriminden sonra
1979’da, yarım asırdan fazla yasaklanmış ve köreltilmiş olan kendi halkının
dilini, edebiyatını diriltmek ve soydaşlarına öğretmek için kendi gibi düşünen
arkadaşları ile birlikte Varlık dergisini çıkarmaya başlar. Cevad Hey'et'in
edebiyat dünyasına girmesi de bu dergiyi çıkarmasıyla olur. Cevad Hey'et 21
yıldır, Varlık dergisinde Azerbaycan halkının varlığı ve onun sosyal
problemlerinin halli konusunda durmadan yazmaktadır. O, bir hekim olarak bir
yandan insanların fizikî ağrılarını gidermeye, hastalıklarını iyileştirmeye
çalışırken, diğer taraftan da bir Türkolog ve edip olarak kendi halkının manevî
dertlerini, psikolojik rahatsızlıklarını tedavi etmeye çalışmaktadır.
Azerbaycan'ın ünlü yazarı Anar, Dokror Cevad Hey'et ve Varlık dergisi hakkında
aynen şöyle diyor: "...Boşuna deyil ki, Cavad Bey temelini goyduğu ve uzun
iller boyu müxtelif çetinliklere dözerek yaşatdığı dergini de 'Varlıq'
adlandırmıştır. Varlıq "hayat, kâinat, dünyada gördüyümüz ve yaşadığımız
her şeyin küllü” demektir. Amma Cavad Hey'et'in bu adla neşr etdirdiyi jumal,
ilk növbede, İran dövletinin içinde öz milli medeniyyeti, edebiyyatı, dili olan
bir xalqın Azerbaycan Türklerinin Varlığı demektir....Cavad Hey'et'in özütIün
varlığı ve neşretdiyi "Varlığ"ın varlığı me'neviyyat dünyamızın
yaşaması, zenginleşmesi, qorunması demektir."
Bahtiyar Vahabzade'nin Cevad Bey hakkındaki duası, yalnızca kendisinin ve 30
milyonluk bir halkın değil, 250 milyonluk koca bir milletin arzusudur:
"Ezizım Cavad Bey, o göze görünmez Xuda sene arzularını heyata keçirebilecek
qeder ömür versin. Eslinde senin arzuların 30 milyonluq böyük bir milletin
arzularıdır".
Yukarıda kısaca hayat hikâyesini verdiğimiz Cevad Hey'et'in tıp dalında 3
kitap, 60 makale; Türk dili, edebiyatı, tarih ve medeniyeti hakkında 8 kitap
180 civarında makale; çeşitli konularda görüş ve eleştirilerinin yer aldığı 15
polemik ve kendisiyle yapılan 21 röportaj olduğu biliniyor. Bunların dışında
kendisi ve Varlık dergisi hakkında da bir çok ülke basınında 125 adet haber
içerikli yazı çıkmıştır.
بؤلوم : زندگی نامه دكتر "جواد هیات" یازار : VARLIQ 0 باخیش